काठमाडौं । नेपालमा नयाँ सरकार निर्माणसँगै भारतसँगको सम्बन्ध कस्तो रहला भन्ने विषय महत्त्वका साथ हेरिन्छ । नयाँ प्रधानमन्त्री चीन नजिक हुन्छ कि सबैभन्दा बलियो सम्बन्ध भएको भारतलाई साथ लिएर नेपालको हितमा काम गर्छन् भन्ने प्रश्न आउँछ ।
अहिले खुखार माओ विचारधारा बोकेका पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुँदा र चीननिकट उनको विगतको छविका माझ आशंकाहरु उब्जिएका छन् । तर प्रचण्डले भारतलाई साथमा लिएर नेपालको हितमा काम गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । उनको प्रतिबद्धता र व्यवहार कस्तो होला र नेपाल भारत सम्बन्ध कसरी अगाडि बढ्ला भन्ने संक्षिप्त चर्चा यहाँ गरिएको छ । हुनत नेपाल भारत सम्बन्ध राजनीतिक र सरकारमा मात्र सीमित छैन । तर राज्य सञ्चालनको हिसाबले सरकारको पनि भूमिका रहन्छ ।
सम्बन्धको कुरा गर्दा भारत र नेपालबीच शताब्दीयौं पुरानो बलियो धार्मिक, सांस्कृतिक, सामाजिक(आर्थिक र राजनीतिक सम्बन्ध रहेको छ । दुई देशको खुला सिमाना मात्रै होइन, विवाह, नातागोता र पारिवारिक बन्धनका माध्यमबाट अनादिकालदेखि नै जोडिएका सभ्यता र सांस्कृतिक सम्बन्धहरू बाँडफाँड गर्ने दुई देशका जनताबीच सधैं निर्बाध आवतजावत भएको छ ।
नेपालबारे जानकार प्राध्यापक एसडी मुनिले नेपाल र भारतलाई ‘विश्वका सबैभन्दा नजिकका छिमेकी’ भनेका छन् । धेरै कूटनीतिक र नागरिक सहभागिताले यसलाई प्रमाणित गर्छ । उदाहरणका लागि, नेपालको सेना प्रमुख भारतीय सेनाका मानार्थ जनरल हुन् र त्यसको विपरीत भारतीय सेना प्रमुख नेपालका मानार्थ प्रधानसेनापित हुन् । नेपाली गोर्खा सैनिकहरूले ठूलो संख्यामा भारतीय सेनामा सेवा गर्दै आएका छन् र उनीहरूको वीरता, प्रतिबद्धता र निष्ठाका लागि प्रसिद्ध छन् ।
‘वसुधैव कुटुम्बकम’ को सिद्धान्त र ‘छिमेक पहिलो’ को नीतिबाट नेपालमा भारतको संलग्नतालाई जानकारी गराइएको छ । यस सन्दर्भमा भारतको मुख्य ध्यान पूर्वाधार विकास, मानव सुरक्षा, मानव विकासका सूचकहरूमा सुधार र २०१५ को भूकम्पजस्ता विपद्का बेला नेपाललाई सहयोग गर्ने सहायता र अनुदानमार्फत नेपालको विकासलाई टेवा दिने रहेको छ ।