बेइजिङ । कम्युनिस्ट शासन भएको चीनमा भ्रष्टाचारीप्रति राष्ट्रपति सी चिनफिङ प्रशासन कठोर रुपमा प्रस्तुत भएको बताइन्छ । तर निरंकुश कम्युनिस्ट शासनमा राष्ट्रपति सी प्रशासनले पछिल्लो समय आफ्ना विरोधीलाई निशाना बनाएर मानव अधिकार नै उल्लंघन गरिरहेको राष्ट्रसंघको तथ्यांकले देखाएको छ ।
चीनले राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक लगायत सबै क्षेत्रमा भ्रष्टाचारको डण्डा देखाएर स्वतन्त्रता छिन्ने काम भइरहेको छ ।
सीको भ्रष्टाचार विरोधी अभियानअन्तर्गत पार्टी, राज्य र निजी उद्यमहरूमा व्यापक गरियो र उनका राजनीतिक विरोधीहरूलाई हटाइयो र चीनको शीर्ष नेताको रूपमा उनलाई सर्वेसर्वा बनाइयो।
अनुशासन निरीक्षणका लागि केन्द्रीय समिति ९सीसीडीआई० र राष्ट्रिय सुपरिवेक्षण आयोग ९एनएससी० द्वारा चीनमा भ्रष्टाचार विरोधी अनुसन्धानहरू गरिन्छ। सीसीडीआई विशेष गरी सी जिनपिङले पदभार ग्रहण गरेदेखि २०१२ ४ मिलियन भन्दा बढी कार्यकर्ता र लगभग ५ सय वरिष्ठ अधिकारीहरूलाई छानबिन गरी दण्डित गरेको केन्द्रीय र प्रान्तीय स्तरमा भ्रष्टाचार अनुसन्धानको केन्द्रमा रहेको छ। सीसीडीआईको आफ्नै टिभी कार्यक्रम ूशून्यू पनि छ। सहिष्णुताू, भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्न र पार्टीका उच्च पदस्थ सदस्यहरूको भ्रष्टाचार र ऐश्वर्यलाई पर्दाफास गर्छ ।
२०१८ देखि, भ्रष्टाचार विरोधी अभियानले गैर कम्युनिस्ट सदस्यहरूमा पनि ध्यान केन्द्रित गरेको छ। एनएससीको गठन र यसको सञ्चालनहरू गर्न पर्यवेक्षण कानून पारित गरेर सम्भव भएको छ। सुपरिवेक्षण कानूनले एओसीएसका प्रबन्धकहरू, सार्वजनिक संस्थाहरूमा प्रशासकहरू र सरकारी शाखाहरूमा राज्यका अधिकारीहरूलाई समावेश गर्न लक्ष्यहरूको दायरा फराकिलो पारेको छ । भ्रष्टाचार विरोधी अभियान सी जिनपिङको आगमनसँग मिल्दोजुल्दो छ, सीसीडीआईद्वारा जारी गरिएको तथ्याङ्कले प्रमाणित गरेको छ, जसले २०१२ को तुलनामा २०१३ मा वरिष्ठ अधिकारीहरूको अभियोगमा वृद्धि भएको देखाउँछ । अभियानका सहयोगीहरूले चीनको अभिजात वर्गको राजनीति र सीको शासनको सार्वजनिक धारणामा धेरै दबाबपूर्ण प्रभावहरू छन् ।
कम्युनिस्ट विचारधारा र अनुशासन नमान्नेलाई कसरी भ्रष्टाचारको आरोप जेल हाल्ने तथा मृत्युदण्ड दिइन्छ भन्ने उदाहरण हुन् चोङकिङको सार्वजनिक सुरक्षा ब्यूरोका प्रमुख एवं अमेरिकामा शरण खोज्न चेङ्दुस्थित अमेरिकी वाणिज्य दूतावास पुगेका केन्द्रीय राजनीतिक तथा कानुनी मामिला आयोगका सचिव झोउ योङकाङ । सी जिनपिङको विरुद्धमा कूको षड्यन्त्र गरेको आरोपमा पार्टीबाट बर्खास्त गरियो । घुसखोरी, शक्तिको दुरुपयोग र अपचलनको लागि आजीवन कारावासको सजाय सुनाइयो। त्यसपछि चीनको फराकिलो हाई(स्पीड रेलवे नेटवर्कको लागि जिम्मेवार रेल मन्त्री लिउ झिजुनलाई निशान बनाइयो ।
भ्रष्टाचार अभियानसँगै चीनले सरकारी अधिकारीको विदेश भ्रमणका कटौतीदेखि अन्य अनुशासनजन्य नियन्त्रण कार्यक्रम पनि लागु गर्यो ।
अभियानको पहिलो वर्षमा पार्टीका ३० हजारभन्दा बढी पदाधिकारीमाथि छानबिन गरी ७ हजार ६ सयलाई आठ प्रावधान उल्लङ्घन गरेको आरोपमा कारवाही गरिएको थियो । दोस्रो र तेस्रो वैचारिक अभियान, ‘तीन कडा’ र ‘दुई अध्ययन’ कार्यक्रम, राजनीतिक अनुशासन र पार्टी केन्द्र र सी जिनपिङप्रति वफादारी सुनिश्चित गर्ने प्रोटोकलहरूमा केन्द्रित भएर अलिकति फरक थियो।
‘तीन कडा’ अभियान वैचारिक विचलन, राजद्रोह, जासुसी र देशद्रोह जस्ता अपराधहरू सहित पार्टीका पदाधिकारीहरूको नैतिक आचरणमा केन्द्रित थियो। राजनीतिक प्रोटोकलको अवधारणा २०१४ र २०१६ बीच लोकप्रिय भयो, सीले अधिकारीहरूलाई एकीकृत पार्टी केन्द्रको पालना गर्न र पछि गठबन्धन निर्माण गतिविधिलाई निषेध गर्न आग्रह गरे। असंगठित राजनीतिक गतिविधि सञ्चालन गरेको अभियोगको एउटा प्रमुख उदाहरण हु जिन्ताओका भूतपूर्व चिफ अफ स्टाफ लिंग जिहुआ विरुद्धको मुद्दा थियो, जसलाई सिशान समाज भनिने गुटलाई संगठित गरेको आरोप लगाइएको थियो। त्यसैगरी, पोलिटब्युरो स्थायी समितिका सेवानिवृत्त सदस्य झोउ योङकाङसँग जोडिएका करिब ३०० सदस्यलाई २०१४ मा सोधपुछ वा हिरासतमा राखिएको थियो भने सिचुआन गुटका अन्य नेताहरूमाथि पनि अनुसन्धान गरिएको थियो, पहिलो पटक पोलिटब्युरो स्थायी समितिको सेवानिवृत्त सदस्यको रूपमा चिन्ह लगाइएको थियो। मुद्दा चलाइयो र जीवनको लागि कैद गरियो।
अर्कोतर्फ, हेबेई पार्टी सचिव, झोउ बेनशुनलाई पार्टी केन्द्रको आदेशको अवहेलना गर्दै पोलिटब्युरोको आठ प्रावधान निर्देशनमा असहमतिपूर्ण राय व्यक्त गरेको आरोप लगाइएको छ। राजनीतिक अनुशासन र पार्टी केन्द्रप्रतिको वफादारीलाई प्रहरी बनाउने भ्रष्टाचार विरोधी प्रयासको दोस्रो लहरको परिभाषित विशेषता बन्यो। त्यसको केही समयपछि पार्टीको केन्द्र राष्ट्रपति सी जिनपिङको कार्यालयमा केन्द्रित भयो, जसलाई पार्टी नेतृत्वको केन्द्रबिन्दु बनाइएको थियो। २०१७ सम्म, १५ हजार पार्टी सदस्यहरूले पार्टी अनुशासनको उल्लङ्घनको लागि सजाय पाएका थिए, जुन १९८९(१९९२ को तियानमेन शुद्धीकरणको समयमा दण्डित अधिकारीहरूको संख्या भन्दा बढी थियो। राजनीतिक अनुशासन अभियानको अर्को हाइलाइट ६३ सैन्य जनरलहरूको निष्कासन थियो, जुन चीनको आधुनिक इतिहासमा सेनालाई लक्षित गर्ने सबैभन्दा ठूलो भ्रष्टाचार विरोधी प्रयास हो।
राजनीतिक अनुशासन अभियानमा परिणत भएको विचारधारा अभियानले सन् २०१८ सम्म आफ्नो तीव्रता कायम राख्यो, त्यसपछि निजी क्षेत्रलाई समावेश गर्न आफ्नो पहुँच विस्तार गर्यो, जुन आजसम्म जारी छ। अभियानहरू सीसीडीआई र केन्द्रीय निरीक्षण टोलीहरू ९सीआईटी० जस्ता अनुशासनात्मक संयन्त्रहरूमा धेरै निर्भर छन् जबकि सजाय प्रायः पार्टी संगठनहरूद्वारा गरिन्छ र पछि राज्यको न्यायिक निकायहरूद्वारा ह्यान्डल गरिन्छ। सीसीडीआई अहिले उच्च संस्थागत भइसकेको छ, यसले भ्रष्टाचारसँग जुध्न र पार्टी कोर, सी जिनपिङको अख्तियारलाई चुनौती दिने समूह र व्यक्तिहरूलाई जरैदेखि उखेल्छ।
विस्तारित फोकस
अपरेशन फक्स हन्ट र अपरेशन स्काई नेटले प्रमाणित गरेको भ्रष्टाचार विरोधी अभियानको दायरा चीन बाहिरका देशहरूमा पनि विस्तार भएको छ। २०१५ मा, चिनियाँ सरकारले विदेशमा लुकेका १०० मोस्ट वान्टेड फरारहरूको सूची जारी गर्यो र २०१७ सम्म भ्रष्टाचार विरोधी संगठनले ४० व्यक्तिहरूलाई सूचीमा फिर्ता ल्याउन सफल भयो। २०१८ मा मात्रै विदेशबाट शरण १ हजार भन्दा बढी चिनियाँ फरार व्यक्तिहरूलाई स्वदेश फिर्ता ल्याइयो, जसमध्ये ३०७ पार्टी वा सरकारी अधिकारीहरू थिए। सबैभन्दा उच्च प्रोफाइल घटनामा इन्टरपोलका पहिलो चिनियाँ प्रमुख मेङ होङ्वेई बेपत्ता हुनु समावेश छ, जसलाई सेप्टेम्बर २०१८ मा चीन भ्रमणको क्रममा हिरासतमा राखिएको थियो र पछि १३ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो। २०१८ र २०२० को बीचमा, एनएसपीले आफ्नो पहिलो कार्य प्रतिवेदनमा विदेशबाट तीन हजार ८४८ फरार र अवैध कोषमा लगभग १० अर्ब युआन फिर्ता ल्याएको दावी गरेको छ। विदेशबाट भागेकाहरूलाई फिर्ता ल्याउने अपरेसन सेतो कलर अपराधीहरूमा केन्द्रित छ, तर असन्तुष्ट र राजनीतिक विरोधीहरूलाई लक्षित गर्न पनि परिचालन गरिएको छ ।
भर्खरै, भ्रष्टाचार विरोधी अभियानले वित्तीय नियामकहरूलाई ध्यान दियो, जसलाई सीसीडीआईले व्यक्तिगत लाभको लागि नियामक शक्ति प्रयोग गरेको आरोप लगाएको छ, जसले व्यापार र सरकार बीचको घुमाउरो ढोकाको सम्बन्धलाई वर्णन गरेको छ। सीसीडीआईले अक्टोबर २०२१ मा बैंक, स्टक एक्सचेन्ज, बीमा नियामक र सम्पत्ति व्यवस्थापन कम्पनीहरू जस्ता २० भन्दा बढी वित्तीय संस्थाहरूको दुई महिना लामो निरीक्षण सुरु गर्यो। हालसम्म सीसीडीआईले वित्तीय क्षेत्रका ४० भन्दा बढी अधिकारीमाथि आर्थिक अपराध र राजनीतिक अनुशासन उल्लंघनको अनुसन्धान गरेको छ । एउटा उदाहरण हो, अलिबाबासँग घनिष्ठ सम्बन्ध भएका हाङ्झाउ पार्टी सचिव झोउ जियाङयोङ, जसलाई निजी कम्पनीहरूको अव्यवस्थित विस्तारबाट नाफा कमाएको कारण निष्कासन गरिएको थियो। प्राविधिक कम्पनीहरू र शिक्षा फर्महरूमाथिको क्र्याकडाउनबाट सुरु भएको निजी कम्पनी र एसओईहरूको लक्ष्य अहिले वित्तीय क्षेत्रमा फैलिएको छ। भर्खरै, अप्रिल २०२२ मा, चाइना मर्चेन्ट्स बैंकका अध्यक्ष टियान ह्युइयु सहित करिब १७ जना अधिकारीहरूमाथि राजनीतिक अनुशासनको उल्लङ्घन गरेको आरोपमा अनुसन्धान वा सजाय दिइएको थियो।
निष्कर्ष
भ्रष्टाचार विरोधी अभियान र सीसीडीआईजस्ता पार्टी संगठनहरूको संस्थागतकरणले कुलीन राजनीति, राजनीतिक संस्कृति र कम्युनिस्ट पार्टीको सार्वजनिक धारणालाई व्यापक रूपमा असर गरेको छ। अभियानहरूले सी जिनपिङको राजनीतिक वफादारी र अनुशासनको लाभ उठाउने एकपक्षीय क्षमतालाई पार्टी अधिकारीहरूको व्यवहारलाई नियमन गर्न अनुमति दिएको छ। सीसीडीआईका पूर्वप्रमुख र सी जिनपिङका नजिकका सहयोगी वाङ किशानले बाघ मार्ने र झिंगा मार्ने कार्यले भ्रष्ट अधिकारीहरूका लागि निवारकको रूपमा काम गर्छ र यसलाई ‘स्वार्ड अफ डेमोक्ल्स’ भनेका छन् । केन्द्रमा रहेका स्थानीय अधिकारीहरू र पार्टीका सदस्यहरू अब उनीहरूको विगत, आम्दानी र आचरण वा अन्य कार्यकर्ताहरूको सूचना चुहावटको बारेमा अनुसन्धानमा बढ्दो रूपमा चिन्तित छन् जसले उनीहरूलाई अनुसन्धानमा संलग्न गराउन सक्छ, विशेष गरी यदि तिनीहरूले स्थापना विरोधी विचारहरू प्रस्तुत गर्छन्।
सबै पार्टी र राज्य निकायहरूमा सीसीडीआई एकाइहरूको फैलावटले सीलाई खतरा प्रस्तुत गर्दा अनुसन्धानको जोखिम बढाएको छ। भ्रष्टाचार विरोधी अभियानले गुट र गुटहरूमा पनि दोहोरो प्रभाव पारेको छ, यसले एकातिर तिनीहरूको कार्यशैलीलाई कमजोर बनाउँदै छ भने सीको प्रयासको विरोधलाई पनि बढाएको छ। शिशान समाज, सिचुआन गुट र शान्सी गुट जस्ता गुटहरू र गुटहरू, नेतृत्व एकतालाई अस्थिर बनाउन सक्ने क्षमता भएका गुटहरूलाई गठबन्धन बनाउनका लागि हटाइयो। पार्टीका सदस्यहरू र निहित व्यापारिक स्वार्थहरू विरुद्धको भ्रष्टाचार विरोधी सङ्घर्ष जारी रहँदा सीले आफ्नो अभियान र शासनको विरोध गर्ने सम्भावना बढाउँछ।
अन्तमा, भ्रष्टाचार विरोधी अभियानको सार्वजनिक धारणाले सीको प्रयासलाई धेरै हदसम्म समर्थन गरेको छ। पार्टीभित्रको भ्रष्टाचारसँगै चीनमा आम्दानीमा बढ्दो असमानताले यो अभियानलाई अगाडि बढाउँदा समर्थन गर्ने सम्भावना छ। २० औं पार्टी कांग्रेस नजिकिँदै गर्दा, भ्रष्टाचार विरोधी अभियानले सुस्तताको कुनै संकेत देखाउँदैन, जसले पार्टीमा आफ्नो अख्तियार कायम राख्ने र सीसीपीको भविष्यलाई आफ्नो गतिमा आकार दिने इच्छा देखाउने सीको संकल्पलाई संकेत गर्दछ।
एक किलो १०० ग्राम अवैध लागुऔषध कोकिनसहित दुई विदेशी नागरिक पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेहरुमा भारतीय नागरिक २३ वर्षका फहिमुद्दिन नासिमुद्दिन अन्सारी र नाइजेरियन नागरिक...
मुग्लिन–नारायणगढ सडकको सिमलतालमा लेदोसहितको पहिरोले बगाउँदा बेपत्ता भएको दुईवटा बस र त्यसमा रहेका यात्रुको अवस्था अझै थाहा हुन सकेको छैन । बिहान साढे तीन बजे पहिरोले दुईव...
मनसुन सुरु भएयता प्राकृतिक विपत्तिमा परी देशभर ७० जनाको मृत्यु भएको छ । असार २२ र २३ गते दुई दिनको अवधिमै १४ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । गृह मन्त्रालय अन्तर्गतको राष्ट्रिय...
नेकपा एमालेले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने तयारी गरेको छ । मंगलबार साँझ बसेको एमाले सचिवालय बैठकले आजसम्म पदबाट राजीनामा गर्न प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई...
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले लिम्पियाधुरा, कालापानी र लिपुलेक लगायत महाकाली पूर्वको सबै भूभाग नेपालको हो भन्ने कुरामा सरकार दृढ र स्पष्ट रहेको बताएका छन् । मंगल...
बैतडीको शिवनाथ गाउँपालिका १ कुस्मौता गडामुखस्थित महाकाली नदीमा बेपत्ता भएका दुई किशोरीमध्ये एक जनाको शव फेला परेको छ । सशस्त्र प्रहरी बलको टोलीले शनिबार एक किशोरीको शव फे...
दृष्टिकोण दैनिक सम्बाददाता