चीनका लागि ठूलो चुनौती बन्यो रुस युक्रेन युद्ध

दृष्टिकोण दैनिक सम्बाददाता

२ बर्ष अघि

२0७८ चैत्र ३0 बुधबार

बेइजिङ। युक्रेन र रुसबीचको विवादका कारण चीनले धेरै चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ। बेइजिङमा भएको शीतकालीन खेलकुद प्रदर्शनीका क्रममा बेइजिङ पुग्ने विदेशी शीर्ष नेतामध्ये एक थिए रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन। उनले त्यसबीचमा दुई मुलुकबीचको कूटनीतिक सम्बन्धलाई निकै बलियो बनाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए।

रुसले युक्रेनका दुई क्षेत्रलाई स्वतन्त्र राज्यको मान्यता दिएसँगै बेइजिङले पनि त्यसलाई मान्यता दिने अपेक्षासहित बेइजिङ ओलम्पिक सम्पन्न हुने मिति पर्खिरहेका थिए। तर, पुटिनको अपेक्षा विपरीत चीनले रुस र युक्रेनसहित सबै पक्षहरूलाई युक्रेनमा तनाव कम गर्न सार्वजनिक आग्रह गर्‍यो।

अन्य विभिन्न मुलुकहरूले रुसमाथि विभिन्न किसिमका प्रतिबन्धहरू लगाएका छन्। तनाव बढ्दै गएको पछिल्लो अवस्थामा रुसले त्यस्ता कुनै पनि प्रतिबन्धहरू उल्लङ्घन गरेको अवस्थामा चीनका लागि के अर्थ राख्छ र चीनको आधिकारिक अडान के आउँछ भन्ने प्रश्नहरू उठ्न थालेका छन्।

युक्रेनमा रसियाको आक्रमण पछि दुई ठूला शक्ति राष्ट्रहरूका प्रमुखहरू सी जिन पिङ र जो बाइडेनबीचको संवादले अर्को कूटनीतिक अर्थ राखेको छ। ुयुक्रेन निकै खस्किँदो अवस्थामा छ। चीनले यसलाई थप नबिग्रियोस् भन्ने चाहन्छ। एक चिनियाँ ऐतिहासिक र सांस्कृतिक परम्पराले सधैँ शान्तिको वकालत गर्दै द्वन्द्वको विरोध गरेको छ,ू सिले बिडेनलाई भने।
 
युक्रेन बाहेक दुई नेताहरू बीचको विवादको अर्को क्षेत्र ताइवान थियो। रुसको युक्रेनमाथिको आक्रमणले स्वशासित ताइवानमा उल्लेखनीय चिन्ता उत्पन्न गरेको छ, जुन चीनले आफ्नो हिस्सा दाबी गर्दै आवश्यक भएमा बल प्रयोग गरेर पुनः प्राप्ति गर्ने बताइरहेको छ। टापुमा वासिङ्टनले हतियार उपलब्ध गराउँदै आएको छ भने चीनले आफ्नो सतर्कता स्तर बढाएको छ।

ुताइवान समस्यालाई सही ढङ्गले सम्बोधन गरिएन भने यसले दुई देशको सम्बन्धलाई नकारात्मक असर पार्न सक्छ। म आशा गर्दछु कि अमेरिकी पक्षले पर्याप्त ध्यान दिनेछ। चीन(अमेरिकाको वर्तमान अवस्थाहरू प्रत्यक्ष रूपमा बाध्यकारी सम्झौता लागु गर्न केही अमेरिकीहरूको असफलतासँग सम्बन्धित छ,ु सिले भने।

दुई राष्ट्रपतिबीच कुराकानी भएको केही समयमा नै चीनले ताइवान स्ट्रेटमा नयाँ लडाकु विमान पठाएर वासिङ्टन डिसीलाई एउटा सन्देश पठाएको छ। ताइवानमा सिको टिप्पणीपछि भएको घुसपैठले बेइजिङले कब्जा गर्ने प्रयास गरिरहेको बताइएको छ।

तर, रुस–युक्रेन द्वन्द्वलाई लिएर चीनको नेतृत्वमा मतभेद छन्। संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि चिनियाँ राजदूत किन ग्याङले द वासिङ्टन पोस्टमा एक लेख प्रकाशित गर्दै चिनियाँ नेताहरूलाई युद्धको बारेमा समय अगावै थाहा भएको दाबीलाई अस्वीकार गरेका छन्। पर्यवेक्षकहरूले उक्त लेखलाई युद्धमा चीनको दृष्टिकोणमा सम्भावित परिवर्तनको रूपमा व्याख्या गरेका छन्। अर्कोतर्फ चीनका उप(विदेशमन्त्री युचेङले द्वन्द्वका लागि नाटोलाई दोष दिएका छन्।
युक्रेनले गठबन्धनलाई ुशीतयुद्धको विरासतु को रूपमा उल्लेख गर्दै र रुसको प्रतिबन्धहरू लगाउन आग्रह गरिरहेको छ।

युक्रेनमा चिनियाँ नेतृत्वको रणनीतिमा त्रुटिहरू भए पनि चीनले विकास गर्ने सम्भावना छैन भने उसले एक व्यापक ुशान्ति सम्झौताु को आवश्यकता रहेको औँल्याइरहेको छ। ुचीनको स्थिति इतिहासको सही पक्षमा छ भनेर समयले प्रमाणित गर्नेछ,ु सिले बाइडेनलाई भने।
 
हालसालै परम्परागत नेतृत्व उत्तराधिकार संरचना परिवर्तन गर्न सिको महत्त्वाकाङ्क्षा विरुद्ध पूर्व प्रधानमन्त्री झू रोङजी, एक चिनियाँ वरिष्ठ राजनेता बोस झू उभिएका छन्। प्रधानमन्त्री ली खछ्याङले गत साता राजीनामाको घोषणा गरेका थिए। उनले पनि युक्रेनमा भइरहेको आक्रमणको स्वतन्त्र समर्थन गर्न नसकेको र रुसको पक्षमा उभिन नसकेको अवस्थाले सङ्कट सिर्जना गरेको भन्दै राष्ट्रपति सिकै विरोध भइरहेको छ।

रुसको घुसपैठलाई सहयोग गर्नाले समृद्ध प्रजातन्त्रहरू भएका मुलुकहरू संयुक्त राज्य अमेरिका सहित युरोपियन युनियन र जापानसँगको पहिलेदेखि नै तनावग्रस्त सम्बन्धलाई थप बिगार्न सक्छ भन्ने कुरा चीनलाई राम्रोसँग थाहा छ। यी राष्ट्रहरूसँगको सम्बन्ध चीनको रुसलाई गर्ने समर्थनपछि सबैभन्दा न्यून बिन्दुमा खस्किने निश्चित छ।

सन् १९७० को दशकमा यसको सुधार र खोल्ने नीतिहरू लागु गरिएका छन्। यदि चीन आर्थिक सहायता दिएर वा संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्का प्रतिबन्धहरूलाई भिटो गर्न सहमत भएर रुसलाई समर्थन गर्छ भने अन्य मुलुकहरूसँगको चीनको सम्बन्ध निकै चुनौतीपूर्ण बन्ने छ।

चीन र रुस कम्युनिस्ट गठबन्धनको भागको रूपमा १९५० को सम्झना गराउँछन्। चीनसँग कुनै पनि प्रकारको सम्पर्क पुनः सुरु गर्नु धेरै राष्ट्रहरूको लागि लगभग गाह्रो हुनेछ। चिनियाँ विदेश मन्त्रालयले युक्रेन र ताइवानबीच तुलना गर्न नसकिने स्पष्ट रूपमा बताएको छ।

चीनले ताइवानलाई आफ्नो क्षेत्रको अभिन्न अङ्ग मान्छ भने युक्रेन पूर्ण रूपमा स्वतन्त्र छ। चीनले आफ्नो आर्थिक अवस्थालाई सुधार गर्नका लागि भए पनि रुसको समर्थन नगर्ने कुरामा  वासिङ्टन विश्वस्त देखिन्छ।