काठमाडौ । वैश्विक महाशक्तिको रुपमा उदयिमान रहेको चीनको प्रभाव आसपासका मुलुकहरुमा स्पष्ट देखिदै छ । नेपालमा पनि उसको सिधा हस्तक्षेप देखिन थालिएको महसुस सबैले गरेका छन ।
पछिल्लो समय उसकै ईशारामा सरकार र सत्तासमिकरण समेत परिवर्तन भएको उदाहरण ताजै छ । चीनीया पक्षको कैयौं पैरवीकारहरु सरकारका अभिन्न अंग हुने गरेका छन । नेपालमा दक्षिणी छिमेकीको घनिष्टता चीनले पचाउन मुश्किल भैरहेको छ ।
चीनमा पहिलो पटक देखा परेको कोभिड–१९ महामारीसँग लड्न विश्व संघर्ष गरिरहेको बेला चीनियाँ राष्ट्रपति सी चीन पिङले क्षेत्रीय प्रभुत्वको खोजलाई पहिलेभन्दा बढी आक्रामक रूपमा अगाडि बढाइरहेका छन् । हिमालयदेखि हङकङ र तिब्बतदेखि दक्षिण र पूर्वी चीन सागरसम्म। सीले माओ त्सेतुङले छोडेको ठाउँबाट अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिशोधको डर लिनलागेको जस्तो देखिन्छ।
सी र विगतका तानाशाहहरू बीचको समानता स्पष्ट छ। उनले असहमतिमाथि क्रुर क्र्याकडाउनको निरीक्षण गरेका छन्, हङकङसँग ‘एक देश, दुई प्रणाली’ व्यवस्थाको प्रभावकारी मृत्युको इन्जिनियरिङ गरेका छन्। सिनजियाङमा उइगुरहरू र अन्य मुस्लिमहरूका लागि यातना शिविर र नजरबन्द केन्द्रहरू भरेका छन् र आजीवन राष्ट्रपति रहने आधार तयार पारेका छन्। एकात्मक शासन प्रणालीको सबभन्दा क्रुर उदाहरण मध्ये एक यहि नै हो ।
अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार रोबर्ट ओब्रायनका अनुसार सीले आफूलाई जोसेफ स्टालिनको उत्तराधिकारीको रूपमा हेर्छन। अरू धेरैले सीलाई एडोल्फ हिटलरसँग तुलना गरेका छन्, यहाँसम्म कि उपनाम ‘सीट्टर’ पनि प्रयोग गरेका छन्। तर यो माओ हो – जन गणतन्त्रका संस्थापक पिता र २०औं शताब्दीको सबैभन्दा प्रशंसनीय कसाई – जससँग सीको सबैभन्दा नजिकको समानता छ। र आफुलाई उसकै उत्तराधिकारी को रुपमा स्थापित गर्दै छ ।
अप्रिल र मेमा, सीले पीपुल्स लिबरेसन आर्मीलाई लद्दाखमा राम्ररी समन्वित घुसपैठको शृंखलाबद्ध रूपमा घुसपैठ गर्ने सेनाहरूले भारी सुदृढ शिविरहरू स्थापना गरेको थियो। त्यसपछि उनले लद्दाख, सिक्किम र अरुणाचल प्रदेशसँगको विवादित वास्तविक नियन्त्रण रेखामा हजारौं सेना तैनाथ गरे।
यो ‘अविश्वसनीय रूपमा आक्रामक कार्य’, जसलाई अमेरिकी विदेश सचिव माइक पोम्पीओले भनेका थिए, जुन १५ जुनमा लद्दाखमा रक्तरंजित झडप भयो, जसमा २० भारतीय सैनिक र चिनियाँ सेनाको अज्ञात संख्यामा मृत्यु भयो। ९अमेरिकी खुफिया एजेन्सीहरूले भारत भन्दा चीनले बढी क्षति बेहोरेको विश्वास गर्छन्, तर जहाँ भारतले आफ्ना शहीदहरूलाई शहीदको रूपमा सम्मान गरेको छ, चीनले आफ्नो नोक्सान खुलाउन अस्वीकार गरेको छ।० प्रतिद्वन्द्वी शक्तिहरूलाई हटाउन द्विपक्षीय प्रयास जारी राखे पनि, थप झडप वा युद्धको भूत अझै पनि देखिन्छ।
सीसीपीले अरु दुई औंला भुटान र नेपाललाई बिर्सेको छैन । जसरी चीन र भारतले जुन १५ जुनको भिडन्त भएको ठाउँबाट सेना फिर्ता गर्न थाले, बेइजिङले भूटानमा नयाँ दाबी गर्दै क्षेत्रीय विस्तारको लागि अर्को मोर्चा खोल्यो।
सन २०१७ मा, चीनले तिब्बत, सिक्किम र भुटानको छेउमा रहेको डोक्लाम पठार कब्जा ग¥यो। भुटानी सुरक्षाको वास्तविक ग्यारेन्टर भारतसँगको ७३ दिनको सैन्य अवरोध पछि, अब चीनले अरुणाचल प्रदेश ९जसलाई चिनियाँ नक्साले पहिले नै चीनको भागको रूपमा देखाएको छ० मार्फत मात्र पहुँच गर्न सकिने क्षेत्रमा सानो राज्यको अर्को ११ प्रतिशत भूभागमा दाबी गरिरहेको छ। यो कदमले सीको प्रयासलाई एकैसाथ पाँच औँला मध्ये दुई विरुद्ध अगाडि बढाउँछ।
पाँचौं ‘औँला’ नेपाल साढे दुई वर्षअघि कम्युनिष्ट शासनमा आएदेखि नै भारत र चीनतिर फसेको छ । चीनले प्रतिद्वन्द्वी तथ्यहरूलाई एकताबद्ध गरेर र उनीहरूको चुनावी अभियानलाई आर्थिक सहयोग सहित नेपाली कम्युनिष्टहरूको जितमा सहयोग गरेको खुलासा पनि भएको हो । त्यसयता चीनले सत्तारुढ दललाई अक्षुण्ण राख्नको लागि देशको द्वन्द्वपूर्ण राजनीतिमा खुलेर हस्तक्षेप गरेको छ, आफ्ना राजदूतले आफूलाई नेपालको मातृसत्ताजस्तो व्यवहार गर्दै आएको छ । जो कि एकदमै खेदजनक छ । हङकङ्ग, ताईवान र तिब्बत जस्तै नेपालमाथी पनि आफ्नो नीति थोपार्ने चीनको डरलाग्दो प्रयत्न देखा पर्दै गएको हो
तर चीनको रणनीतिक कक्षमा रहँदा नेपाललाई चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको भूभागमाथिको आक्रमणबाट जोगाउन केही गर्न सकेको छैन । गत महिना, लीक
यस सम्बंधित सामग्री अस्ट्रेलियन स्ट्रयाटिजिक पोलिसी इन्सटिच्युटको वेबसाईट ‘द स्ट्रयाटिजिस्ट’ प्रसारित गरिएको छ ।
एक किलो १०० ग्राम अवैध लागुऔषध कोकिनसहित दुई विदेशी नागरिक पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेहरुमा भारतीय नागरिक २३ वर्षका फहिमुद्दिन नासिमुद्दिन अन्सारी र नाइजेरियन नागरिक...
मुग्लिन–नारायणगढ सडकको सिमलतालमा लेदोसहितको पहिरोले बगाउँदा बेपत्ता भएको दुईवटा बस र त्यसमा रहेका यात्रुको अवस्था अझै थाहा हुन सकेको छैन । बिहान साढे तीन बजे पहिरोले दुईव...
मनसुन सुरु भएयता प्राकृतिक विपत्तिमा परी देशभर ७० जनाको मृत्यु भएको छ । असार २२ र २३ गते दुई दिनको अवधिमै १४ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । गृह मन्त्रालय अन्तर्गतको राष्ट्रिय...
नेकपा एमालेले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने तयारी गरेको छ । मंगलबार साँझ बसेको एमाले सचिवालय बैठकले आजसम्म पदबाट राजीनामा गर्न प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई...
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले लिम्पियाधुरा, कालापानी र लिपुलेक लगायत महाकाली पूर्वको सबै भूभाग नेपालको हो भन्ने कुरामा सरकार दृढ र स्पष्ट रहेको बताएका छन् । मंगल...
बैतडीको शिवनाथ गाउँपालिका १ कुस्मौता गडामुखस्थित महाकाली नदीमा बेपत्ता भएका दुई किशोरीमध्ये एक जनाको शव फेला परेको छ । सशस्त्र प्रहरी बलको टोलीले शनिबार एक किशोरीको शव फे...
दृष्टिकोण दैनिक सम्बाददाता